पदम राइ
कोराना सारिमाआ मान्लाप्दामा निओ म़नाचिनेन ह्याना युङ्मा ङा ओसोओ ढिवाङ ओक्टो इ । साङ म़ना च़क्दा ताकि हान, चेप, गफे लि, खोदा कोरोना सोत । ओना आन म़क्आ अखान्मिनओ सारिमा इ । साक्मा, ह़कदाङ्का सोतओ दुम ।
…
आय़ नाङ्चुङ १, यले दोङ ५०८२ ओ ऩङ्वा लेन्टा युङ्याङ । खोन नुछाङ ऩङ्वा दोङ्ओ अऩङ्वा कि नुवाकदुम मात्द़ङ । झाराक खान्नुवो दुम माखारायुङ्सा ओ बेन । खोन्ना निदोङ्चिओ दुम लुन लो आखोमाङ नाम्प़कदाङ्का ङा ऩङ्वा दोङ माने मुमा पुङ्साचिआओ इ । ‘न्यु इयर इभ’ (ऩङ्वा दोङ नाम्प़क) नि य़ङ्सा म़नाचि अनाम्प़कदाङ्का अखाखुत १२ साङ्तारि लाक लुसा, छाम लुसा मयुङ्ओ इ– ओम्पे देङ (सन्) ओन्कि विक्रम दोङ्ओ दुमदा । यले दोङ्ओसा खोन चोङ्लो ओसोओ साऩङ्वादा ऩङ ऱङ्मा अलिनिनिन । काचिपेनचि बुत्मा नलिनिन । कोइ–कोइ बाखाछाचिआ खाङ्लि मगरा, थारुचिआ ‘माघि’ निकि ओन माने अमुयाङ । किरावाचिआ लो आय़ओ लेन यले दोङ्ओ नङ्वा लेन्टा निकि माने ममुवाताराओ युङ्याङ ।
ओहा फेसबुक चोउङ्खोङ । किरावा, बाखाछाचिआ फेसबुक ङा अरुङ्धान्याङ लो नुकोङ्ला सावानाम प़काप़ ममुयाङ । कोइचि चानु–चानुओ खाङ मुयाङ्सा, कोइचि साकि, सेला खाङ मुयाङ्सा । आन्केन बाखाछाचि देम मान्तोक्कादा नुछाङ वाको चानुचा, साकेन्वाओ योक्दा लो चामा, दुङ्मा, हुम्मादा बड्ढे छोसिन्ओ । कोइचि लो चामा माआङ, खाङ मुमा ओन अभाङ्साओ हे नि लुन्खारिन्लो फेसबुकभेप्लो अपाआ युङ्सा ।
यले दोङ्ओ दुमदा छाङ म़नाचिओ खालाक–खालाक्ओ मिचिऩङ मो फेसबुकदा ङा खिप्मा टोक्टुक्योम । कोइचि बुसुयङ्रिओ दुम ममुयाङ । किरावाचिओ ओ ढिवाङ लेन, चानुचा निकि मयङ, फेसबुकदा अछाप नुछे अचोम्ला हाङ्कोपओ क्यालेन्डरओ ओ ऩङ्वा दोङ्ओ दुम मात्द़ङ । किरावाचिआ आप्पि छाङ यले दोङओ सोन, लेनचि खाक्को निकि नसिन्तुन, ऩयाङुन ।
किरावाचिओ बुदाउओ यलम्बर हाङओ ऩङ्दाङ्का ओ दोङ पुङ्मा लिसाओ निकि एन्मा तात्मा लिसाओ दुम युङ्याङ । यलम्बर हाङओ ऩङ्दाङ्का पुङ्साओ कि ङे ‘यले दोङ’ नि ऩङ वात्ताओ नि मयङ्याङ– लेकामि, सिन्टामिचि । मोदाङ्का मोसोओ अभेन बुसुयङ्रि खोन सिन्मा अलिनिनिन, अतानिनिन । नेपालादा किरावाचि ३२ कापाङआ (कोइचि ३३ नि मयङ) झाराक १९०३ कादोङ हाङ ममुवाओ नि बुसुयङ्रि युङ्याङ । मोचिदा यलम/यलम्बर बुदाउ हाङ निकि एन्मातात्मा, सिन्मातान्मा लिसाओ युङ्याङ । मो ओन्सामि यलम्बर हाङआ हाङ्कोप तुङ्मा पुङ्सुओ ५०८२ दोङ लिसा निओ ओन्सामि ओ यले दोङ माने मुमा लिसाताराओ युङ्याङ ।
नेपालादा इस्वि दोङ कि विक्रम दोङ हाङ्होनआ तुङ्मा लियाङ । आइदोङ इस्वि दोङ (सन्) २०२२ नालो विक्रम दोङ २०७८ तालायुङ्सा । दुम दि युङ्याङ नुछाङ यले दोङ इस्वि दोङदाङ्का ३०६० कि विक्रम दोङ्दाङ्का ३००४ दोङ टोप्पो मुयाङ । यले दोङ नेपालादाओ किरावा, बाखाछाचिआ ओ आन्काउ दोङ ओनइ निकि दोत्मा लियाङ । खोन्ओसा अचोम्ला हाङ्कोपआ ओ मानेमुमा, क्यालेन्डरादा युङ्मा मान्लियुक/अनिनिन नुछाङ हान प्रदेस १ हाङ्कोपआ यले दोङ याङ्मा पुङ्मादोत ।
…
अङ्काना ना आखोमाङ नाम्प़क ‘न्यु इयर इभ’ माने मुवाङ, ना आय़ ऩङ्वा दोङ माने मुयाङ्सा युङ्ङाङा । ओ छाप्टुङ्योङ्ओ योक्दा अङ्का कोरोना ‘पिसिआर टेस्ट’ओ सिन्मेत हुङुङ्योङ । ह्वा–सुम्कालेन बुयादाङ्का छुङ्मा पुङ्सुङ । पोट तुक्मा कि याम चाअत्मा लियाङ । नाबुदाङ्का चाअ्वा चोक्याङ । कोइ बेन माआ ढिरिन्वा छाङ लुङाङा । ओहा मिनिन हेदा आइमित अलुयाङओ कोरोना सारिमाओ अऩङ्वा भेरियन्ट ‘ओमिक्रोन’ वात्नि लुवाङ्कि अङ मिन्माआ खिमदा युङ्मा मान्प़अदाङ । ‘पिसिआर टेस्ट’ मुसि पाटन नुखालाखिम लगनखेन खाराङ ।
दुम खोन ओन माआङ । खिमहाङ्मा सुजाता चाम्लिङओ आच्छ़उसा काचिखिम खाराहेदा मोदा काचि कामु अयावाचि झाराक कोरोनाआ स़क्तुखात्तुचिओ निमाङ । खोचिनेन चक्दा मयुङाकि काचि ममुवाओसा काचिखिमआ ङा खो कि ह़वाङ अयावाचिआ छाङ ‘पिसिआर टेस्ट’ अमुवा हेदा सुजाता कि अक्छा अयावाओ मो खाखुत ११ साङा वात्निदा ‘पोजिटिभ’ लोन्टा । सुजाताआ बुयाआ ‘आय़ वात्नि–वात्नि काचिखिमदा लिसाओसा पिसिआर मुङाकि ओन खिम ताङा । अङ्का आप्पि युङ्खा ठोङ बने मेत्निप़नि’ नि य़ङाओसा खो काचिखिमदाङ्का ता देङ आप्पिओ युङ्खादा युङाङा । आन्चाउ छा नुलाम्मा बान्तावा लो अमाएनेन युङ्मा मान्तोक्दोओसा कोइबेन अङायुवा कसुखाइसुङु । कोइबेन वेक्वेक्वेक्वा खावा लोन्टाङा । नुलाम्मा राक्काभाला अना खान्नुबुङनेन अक्दु युङाचि । खोनेन छुन्मा पुङ्सुदेङ अबुवा किसानएनेन युङ्मा अपुङ्साचु । किसानसुद्दा इम्मा काङ्सा ।
आइमित्ओ ओमिक्रोन कोरोना बड्ढे ह्याना–ह्याना युङिन नुछाङ बड्ढे चक्नि फे खात्याङ नि म़ना एनु ओन्सा धाक्को छानदुओ युङ्खादा सुजाता युङ्मा मिचिऩङ मुङ्ढान्टुङ । आइमित युकेया मयुङ्याङओ खिमहाङ्मा छ़ना चङ्मायुमा राइनेन हान्टाच्याकि खोचिओ अचु युङ्खा दोत्मा लिसा । छ़ना म़काङ्सा ढान्टा । मोदा सुजाता चोत्मा लिसा । मो युङ्खादा आप्पिओ एखाराक छाङ याक्याङ्ओसा नुलाम्मा कि आन्केन्कानेन खोसोओ टुप्मा काचि खोन्लेका अलिनिन ।
नुलाम्मा खाप्मा पुङ्सु । खो ओन माआङ, सुजाता छाङ अक़मा कात्मा पुङ्सु– कोरोनादाङ्का माआङ, आप्पिओ क़मा ओन्कि नुलाम्मानेन हामान्चिन दोराओसा । अङ्का हवाङ्माङ सोन्तुङ्च़ङ । नुलाम्माआ कोइबेन मामाएनेन भिडियो (चोप्हान) मुसा इम्मा, सुजाताओ यावा निम्पाङ खो इम्साओ चक्दाओ युङ्खादा अङ्का इम्ङा नि लोङ्च़ङ्देङ दुम तोङा । अङ्का छाङ छुङ्साङ्याङ्ओसा मात्दे अङ्कासुद्दा छाङ कोरोना सारिमा याक्याङ हे निकि कोङ्दा क़मा ना काराङा ।
खोन्ना अङ्का देकि छुङ्मा पुङ्सुङ्ओ नालो वा चाआङ्ओसा चिलोक मोदाङ्का पोट तुक्मा पुङ्सुओ इ । मो ङा पोन्सा–पोन्सा खाराकि छुङ्मा, याम तुक्मा पुङ्सुओ युङाङा । खोन्ना मो बुया बुङ्वाखा हासा–हासा ढिटेन छाङ कोत्ताङ्ओ इ । खोन नुछाङ अङ्का म़नाचिनेन च़क्दा देम्खा छाङ मान्खाट्ङाओ युङाङा । कोराना सारिमाआ मान्लाप्दामा निओ म़नाचिनेन ह्याना युङ्मा ङा ओसोओ ढिवाङ ओक्टो इ । साङ म़ना च़क्दा ताकि हान, चेप, गफे लि, खोदा कोरोना सोत । ओना आन म़क्आ अखान्मिनओ सारिमा इ । साक्मा, ह़कदाङ्का सोतओ दुम । खोन्ओसा साङ्आ सिन्तु, मो म़नानेन कोरोना याक्याङ निकि ! कोरोनाआ लाउचिओ झाराक काटुक्चि माआ अधिरुन्चिन । नुयाङ्ओ, देच्छाङ अलिनिनिनओ म़ना वात्नि मयुङ । खोसोओ सोन्टुओ साक्मा चक्दा तान नालो मो हान आन्कानदा सोत्नान्चिन । आन याम्आ मो सारिमा खुन्मा अरन नालो, मो सारिमानेन म्हुमा अरिनिनओ सावा (एन्टिबोडि) आन यामदा मात्द़ङ नालो मो सारिमाआ मइप, म़रिम । मो आन यामदा ता कि छोसामि मु । आन यामदाओ एन्टिबोडि सावासुद्दा कोरोना सारिमा मुमा अरनिनओ बेन मोसाआ ङा मरिम्खान । ओ निओ वाको टुक्माखेन । आइमित ना मोसोओ अऩङ्वा–ऩङ्वा भेरियन्टचि म़लोन्याङ निमाङ । ओहा मिनिन हेदा ओको लेसामि नुकामि सिन्कामिचिआ अचु ओक्टो इन्मा निम्पाङ बने अमुवाङओ भाइरस हे देत्नि ? मो दुम अच़ङ्पाङ्वा अलिनिन्ने । देकि नालो ओ खान्नुवो हाङ्होनदा बड्ढेका पाङ अनुवाक हाङ्छामिचि ओ सारिमाआ खात्तुचिउचि ।
नुखामिचिआ ओसोओ आइमिततारि ओक्टो सिन्मा मान्ऱअयुक । ‘भ्याक्सिन’ ओन बने अमुवाकि पाक्मा अपुङ्साओ युङ्याङ । मो छाङ अछ़ङ मान्लियुक । नुच्छेओ ना सोज्जेओ । देकि नालो ह्वाखेपितारि ‘भ्याक्सिन’ म़पाक्टान्चिन्ओ छाङ कोरोनाआ लासा लाउङुचि । इदेङ कोइचिना सेरु खाइसुङुचि ङा छाङ । खोन्ओसा ‘भ्याक्सिन’ पाक्टाङ्च़ङ्ओ निकि युङ्मा छाङ अलिनिनिन । क़मा कात्सा ङा युङ्मा दोत्याङ । म़नानेन फुङ्सा ङा युङ्मा दोत्याङ । नुच्छेओ ओक्टो मो ङा युङ्याङ आइमिततारि ।
हान देम्खातारि फुङ्सा युङ्माओ ? मोना तायाङ्ओ बेन्आ खाङ मुसु इ ।
सुजाताआ छाङ ह्वा खेपि भ्याक्सिन पाक्टान्चिन्ओ इ । खो लासालाउ । अक दोङ बुयाओ तिहाराओ बेन खो बुदाउ खेपि कोरोना सारिमाआ लाउओ युङाङा । अनुवाक दुम दि युङ्याङ नालो खोन बेन कि आइमित खो लाउ नुछाङ माआ ढित्मा, चात्लो लिमा मान्लियुक । युङ्सा, चासा कि इम्साओन युङ्याङ । खो य़ङ्याङ– ‘युङ्मा–युङ्माआ अङ याम ङा तुवाचिआ ।’ दित्छाङ मान्तुक्युकदेङ ओक्टो छे प़मा मान्दोत ।
आच्छ़उसा सुजाता कोरोना सारिमाआ लाउओ दारादेङ नुलाम्मादा छाङ सोत्तान्चिन हे निकि क़मा कात्मादुम मोन्लेका ङा युङाङा । खोन्ओसा पाटन नुखाखिम्यु अबुवा किसाननेन खाराचिकि पिसिआर अमुवादाचु । अनाम्प़क ङा सिन्मायु अछ़ङ ‘नेगेटिभ’ ता । अङ्का छाङ छुङ्साङ्याङ्ओसा हान वात्नि युङ्मा अनुनिन निकि अक्दुकि पाटन नुखालाखिम लगनखेलदा ङा खाराङ्कि अङ पोत्दाओ थेत्नुङ्वा कि नाबुदाओ नाखुवा प़ङ्दोङ । अनाम्प़कतारि हुङुङ– अङ्को सिन्मेत मान्ता । आइमित लो दि लिसा निकि एन्चेप्लादा ङा खायङ (एस.एम.एस.) तादि इ । मोसोओ सिन्मेत लासि नुखाखिमदा आप्पि खात्मा अदोत्निन ।
‘पिसिआर’ मुसि लो खाराङ । देकि ए खाराङ नि मिनाङ याक्टाङ । देकि नालो ‘पिसिआर’ मुखा थोङ्दा टुक्कामि, काछुङ, अङ्का वाकोचि देमओ देम इ । मोना तामा ङा दोत नुखाखिमदा । अऩङ्वा दुम ङे माआङ । खोन नुछाङ ‘पिसिआर’ मुमा बुया छेन्बि छोन्माओ निम्पाङ पेलेलेवा युङ्मादोत, मयुङाङा ङे । चिलोक ह्याना–ह्याना माआङ छ़त्काराछ़त्छ़त । म़नादा म़ना खेप्नान्चिन्सा । आगुइ ! कोरोना सारिमा यामदा याक्याङ लो नु ङे, मात्द़ङ लो ? बुया कि देङ्दाओनेन याक्याङ नालो मो कोमदा म़नादा सोत हे माआङ ? यामदा सारिमा याक्याङ हे निकि सिन्मा निम्पाङ म़ना खात्ओ, सारिमा ए हाम्ता हे !
अङ्का छाङ वाइवेत पेलाङयुङ्साङ्च़ङ । म़नाचि छ़त्काराछ़त्छ़त मच़याङ । अङ बुदाओ म़ना अक्चित बुया खात्लो अङ्का चक्दा अलिऩङ नि मिनाङ्कि वाइवेत एवाङ । म़काङ भापो ! बुयाओ ह्याना तालाओ अखाकि अङ देङ्दा कायुङआ युक्मा ङा अलाप्ङाङा । ‘बुया ब्या’ निकि अमाइसुङ कात्सा पात्याङ ।
बुङ्खायाङ्का म़ताओ म़नाचि लो म़नाचि, मोदाओ नुखामिचि छाङ छ़त्काराछ़त्छ़त मचुवाओ खाङ देङ हेदा बड्ढे माइसुङ कारा इ । आन्को लेमायु, आन सिन्मायु । ओ कोरोना सारिमा निओ म़नानेन म़ना चक्दा लिसिन्लो साक्मादाङ्का सारिमा सोत्ओ निकि हाङ्होन–निहाङ्होन झाराकआ सिन्तुम्योम । खोन नुछाङ आन्केन झाराक छ़त्काराछ़त्छ़त मुमा अछिरिमिन । मोदाङ्का…! मोदाङ्का कोरोना असोत्निन नालो नि सोत मोलोक ? आन ताङ्काछ़त्आ काचि अमुन देङ ङा आन्केन चाअत्लो लिसिन्येन्ओ । देम्खा आन ताया ताओ ?
ओना हाङ्छामिचिओ दुम । पाटन नुखाखिमओ टोङ्कावाचिआ मो पेलेलेवा कायुङ्चि निम्पाङ नुलोक तोङ्माचि दोत हे माआङ ?
अऩङ ओन पेलेलेवा । काचि छ़त्काराछ़त्छ़त । मोत्नि च़याङ्सा, पारुहाङ-सुम्दिमा मित्याङ्सा छाङ राक्काभाला पोत्दाओ थेत्नुङ्वा कि नाखुवा पङ्दोङ्च़ङ्कि खिम लासाङ ।
ओहा मित्तुङहेदा पाटन नुखाखिमदा ओक्को पालिसुद्दा ४ खेपि लियाङ ओन्दे ‘पिसिआर टेस्ट’ मुङ्ओ । ओ बुया मोसोओ सिन्मायु अनाम्प़क ङा एन्चेप्लादा ताङाओसा अङ्का मिनाङ– अनाम्प़क ङे नछोक्ङा । हुङुङ युङ्सुङ । अनाम्प़कओ ७ साङा, मान्टा । खाखुतओ ८, ९, १०, ११…साङा, मान्टा ।
सुजाता म्यासेन्जर कल मुकि खा सेन्याङ– ‘आम्नो रिपोर्ट ता ?’
अङ्का लासुङ– ‘मान्टायुक ।’
मो नाम्प़क मोहाङा इम्मा लिसा । मिन्मादा दिओ दि हुयाङ । खोन्ना अङ्का ‘चेक’ मान्मुङा नुछाङ नुवाङाओ इ । खोन नुछाङ खिमहाङ्मादा दाराचिआ । अङ्का छुङ्ङाङा । अङ पोत तुक्याङ । चिलोक याम छाङ तुइन्वा लुङाङा । माङ्ढिन मात्द़ङ । खोन नुछाङ…ओहा मिनिन, आइमितओ दुम एनुम हेदा ओना ‘ओमिक्रोन कोरोना’ वात्नि ङा लुन खारिन । आन मिन्मादा इन्नि नुछाङ मोत्नि मिनिन्लो मो ‘चेक’ मुमादा देकि सोमा इ ? खोन्कि ङे अङ्का ‘चेक’ मुसि खाराङ्ओ । मो ‘चेक’ मान्मुदोङओ दे अङ मिन्मादा मोत्नि खालाक–खालाक्ओ दुम्चि मान्हुचिओ इ । मोसोओ असक्खय़ ता हे निकि बेन खाङ्सा हुङ्मा मान्दोत्ओ इ । म़नाओ मिन्मा निओ वात्नि हु ।
अवायङ लिसाकि छाङ रिपोर्ट मान्ता । सुजाता सेनुङ्कि पाटन नुखाखिमओ एन्चेप मुङ । ‘आखोमाङ १२ साङादेङ टेस्ट मुमा लिसाओसा वात्नि इदेङ लिसा । हान आवेत ४ साङदेङ ता,’ नि मोदा काचि कामुचिआ खाय़ङ नपुवाङ । वाइवेत युङ्मा बाहेका दुम दिच्छे मात्द़ङ ।
खुप चोप्सा युङ्ङाङा । ४ छाङ साङा । ६:२२ मिनेटदा अङ एन्चेप्लादा खाय़ङ ता । मोदा पिसिआर रिपोर्ट चोप्मा निम्पाङ नम्बरा कि पासवर्ड प़मा लिसाओ युङाङा । माइसुङ काराकि अङ साक्मा सोन्खान्सा चोउङ । ‘नेगेटिभ’ ताओ रछ ।
३० लोन्टोक बड्ढे बेन लागा लिसा– ‘पिसिआर रिपोर्ट’ तामा छाङ । ओन मेत्लो लागा लिओ रिपोर्ट तामा छाङ ? मो छाङ कोरोनाओ रिपोर्ट । अक्दुदा ङा आन साक्मादाङ्का सोत्खातओ दुम । अङ्कादा मो कोरोना सारिमा याआङा कि खादा–खादा कोलाङ दे ? निचिदा मो सारिमा खेसुङ्ओ दे ? मो योक्दा साङ्को पाङ्खुन ? मो दुम पाटन नुखाखिमआ सिन्टुङु ? खोसाओ मोसोओ पाङ्खुन खुयु ? खोन ओन माआङ, मो ३० लोन्टोक मेत्लो अङ मिन्मादा हुवाओ दुम, चाअत्सा युङाङओ दुम साङ्आ सिन्तु ? पाटन नुखाखिम दुम्सेङ पाक्टुङ लो दे लि ? नुवाक याम तोक्मा निओ हाङ्छामिओ तोक्मायु दुम युङ्याङ । खोन्ओसा वाको दुमदा नुखाखिम्चि चक्नि काचि ममुने ।
वात्नि ३० लोन्टोकतारि कोरोनाओ अङ रिपोर्ट हुङ्सा यले दोङओ ऩङ्वा लेन माने मुमा लिसा । कोरोनाओ रिपोर्ट ओन ‘नेगेटिभ’ ताओ युङ्याङ । छुङ्मा कि पोत तुक्मा लो मान्नुयुक । हान्दे मिन्मा ओन इन्नि याङायुङ्सा । खोन ओन नुवाक दुम ।
कोरानादाङ्का रात्मान्चिन आप्पिओ आन छुक्दा याक्याङ । निचिआ, नुखामिचिआ, नुखाखिमचिओ ओन मरात्निन ओनइ । कोरोनाआ लाप्मा दुम माआङ, लाप्मादाङ्का ह्याना युङिन्ने ।
सुच्चा खिम महालछ्मिस्थान, ललितपुर
यले दोङ १ नाङ्चुङ, ५०८२
padamrai@gmail.com
